اجزای تشکیل دهنده سیستم‌های اعلام حریق :

با این مطلب در کنار شما مخاطبین گرامی وبسایت هوشمند کنترل هستیم تا در مورد نحوه عملکرد سیستم های اعلام حریق و اجزای آن بیشتر آشنا شویم. برای آشنایی بیشتر با سیستم های اعلام و اطفاء حریق پیشنهاد می‌شود مقاله سیستم های اعلام و اطفاء حریق را نیز مطالعه فرمایید.

سنسور ها در سیستم های اعلام حریق :

سنسورهای اعلام حریق (بسته به اینکه به کدام مشخصه آتش حساس باشند) در گروه‌های سنسورهای دود، سنسورهای حرارت ، سنسورهای منو اکسید کربن، سنسورهای شعله و سنسورهای ترکیبی جای دارند.

سیستم کشف دود نوری (Optical Smoke Detector )

این دسته از کاشف ها که در برخی از سیستم های اعلام حریق یک سلول نوری یا تله ی نوری (Cell) و یک منبع تولید کننده نور ،یک لنز (عدسی) جهت میزان نمودن پرتاب نور داخل محفظه ( بیم) و یک فتودیود (دیود حساس به نور) و یا دیگر سنسور های فتو الکتریک (عکس الکتریکی) می باشند. این دتکتور به نحوی ساخته شده که در شرایط عادی کار ، پرتوهای نور در جلوی دتکتور عبور کرده در سلول های تعبیه شده گیر می افتند. وقتی که ذرات دود نمایان گردید تعدادی نور توسط ذرات دود متفرق گشته در نتیجه توسط دیود حسگر دریافت شده ،سبب بکار افتادن دتکتور و با ارسال علایم به مرکز کنترل یا دستگاه مرکزی ، وقوع حریق را اعلام می کنند.

موقعیت هایی که نباید کاشف های دودی نقطه ای نصب شوند :

– در جاهاییکه ارتفاع بیش از ۵/۱۰ متر باشد .

– در جایی که پخت و پز صورت می گیرد مثل آشپزخانه {فقط از دتکتور حرارتی ثابت استفاده شود}

– در جاهایی که آتش تولید ذرات دود نمی کند .

– اتاق بویلر ها و ژنراتور ها (از دتکتور حرارتی ثابت و دتکتور های ترکیبی استفاده شود)

اطلاعات آورده شده در بالا تنها بعنوان راهنما می باشد . در مواقع طراحی یک سیستم باید همه ی پارامتر ها در نظر گرفته شوند مانند شکل اتاق ها استاندارد کشوری و دستورالمعل های مربوط به آن (برای مثال استاندارد اروپای NFPA ).

کاشف های پرتو افکن خطی فرستنده و گیرنده – تلاطم حرارتی (Liner Smoke Detector Or Beam Detector )

البته نوعی از دتکتور های اپتیکی نیازی به محدوده بسته ندارند. بدین صورت به پهنه ی وسیعی را (مانند سالن ورزشی ،سالن کنفرانس و …) توسط بکارگیری در یک خط مستقیم دریافت کننده نور (Reciver) از یک جهت و قسمت فرستنده نور از سمت دیگر تشکیل شده است. نحوه عمل ، دائم پرتوی از اشعه مادون قرمز از فرستنده به گیرنده ارسال می شود. به محض اینکه پرتو بین فرستنده –گیرنده توسط دود یا هر شیء دیگر قطع یا ضعیف گردد در نتیجه سیستم فعال شده علایم وقوع آتش سوزی به مرکز کنترل ارسال خواهد شد و دستگاه اعلام حریق می کند. چون این دستگاه از دتکتور ها با احساس جریان هوای گرم دود بوسیله یک اشعه نوری عمل می کنند، از نوع تلاطم حرارتی به حساب می آورند.

مکانهای بکارگیری بیم دتکتور (تلاطم حرارتی ) :

این دتکتور ها برای استفاده در اماکن مذهبی – وسیع ، باز و یا با ارتفاع زیاد جاهایی که یک آتش کوچک در فضای بزرگ مشکل آفرین می شود مانند : بناهای تاریخی و موزه ها همچنین در میادین و پارکینک اتوبوس انبار کالا ر گمرک سالن پذیرایی بزرگ و سالن ورزشی کاربرد دارند.

سیستم کشف دود یونیزه:

این دتکتور به هر دو نوع دودهای مرئی و نامرئی حساس می باشد. البته امروزه دتکتور های یونیزه بدلیل استفاده از ماده رادیواکتیو که دارای ظرافت های زیاد می باشد و هم بخاطر وجود منابع پرتو زا خصوصا در سیستم های اعلام حریق بناهای مسکونی کمتر استفاده قرار می گیرد . در صورتیکه قبلا بیشتر در اتاق ها از این نوع دتکتور استفاده می شد . شعاع عمل این دتکتور حدود ۱۰۰ متر مربع می باشد. اتاق خواب (هتل ها – بخش عمومی بیمارستان ) ، فضا های نگهداری بارها و محموله مساجد کوچک ، راهرو یا کریدور بخش هایی مانند مراکز مخابراتی (بخش های تبادل اطلاعات) که دستگاه تاسیساتی در آنها نصب شده است که بخاطر پوشش (cover) پی وی سی آتش سوزی بیشتر همراه با دود است در مراحل اولیه تا اینکه حرارت قابل توجه تولید کند اتاق کنفراس که می شود در آن همراه با دتکتورهای دیگر دتکتور حرارتی افزایشی نیز نصب نمود . مغازه ها ، طبقات واحدها ، بخش های الکترونیکی ومکانیکی – تاسیساتی ، کارخانه سالن هتل ها ، کتابخا نه ها ، عکاسی ها استودیوی ضبط ، مدارس ، راه پله ها سالن نمایش و تئا تر . توجه شود در بسیاری از این موقعیت ها و اماکن در صورت داشتن قدرت مالی و یا اهمیت خاص موردی بهتر از دتکتورهای با برد و حسا سیت بالاتر مانند بیم دتکتورها استفاده نمود.

سیستم کاشف حرارتی Heating Detector

این کاشف ها نسبت به درجه حرارت هوای اطراف محیط خود و افزایش آن حساس هستند که نمونه نقطه ای آن هما نند سنسورهای یونیزه و فتوالکتریک می باشد با این تفاوت که بجای سنسور تشخیص دود از سنسور حرارتی یا NTC بهره گرفته شده است و به دو نوع زیر تقسیم می شوند :

الف -کاشف های حرارتی ثابت

ب- کاشف های حرارتی افزایشی

کاشف های حرارتی ثابت (نقطه ای) HEAT DETECTOR fixed temperature

در انواع ابتدای این تشخیص دهنده ها از یک نوار فلزی برای حس کردن گرما استفاده می شد که در ساده ترین شکل آن با رسیدن به یک دمای از پیش تعیین شده بر اثر انبساط نوار فلزی خم شده و با قطع کردن جریان الکتریسیته از خود موجب فعال شدن سیستم می گردد. امروزه بجای نوار فلزی از یک مقاومت کوچک الکترونیکی بعوان حسگر حرارت استفاده می شود دتکتور حرارتی که باید دارای عملکرد دقیق در حرارت مورد نظر ۸۲-۵۷ (معمولا ۶۵ درجه سانتیگراد ) باشد جهت نصب در سیستمهای اتوماتیک اعلام حریق طراحی شده است. سنسور حساس بکار رفته در این دتکتور باید از (بی متال) با کیفیت استاندارد باشد .

عملکرد دتکتور با استفاده از اصول ۲ ترمیستوری است که یکی بدون پوشش و تاثیر پذیر در مقابل گرم هوای محیط و دوی بصورت محبوس می باشد بطوریکه با افزایش درجه حرارت محیط حرارت آن و در نتیجه مقاومت آن تغییر کرده و با نامتعادل شدن از لحاظ الکتریکی وضعیت دتکتور از حالت نرمال به آلارم تغییر کرده و جریان مصرفی تا ۶۰ میلی آمپر بالا می رود و بطور همزمان چراغ نشاندهنده آلارم روشن می شود .

زمان پاسخ دهی :

زمانیکه درجه حرارت بطور سریع بالا رود بسرعت عمل می کند . در صورت افزایش دمای محیط به میزان ۵ درجه سانتیگراد در دقیقه زمان پاسخ بین ۴تا ۸ دقیقه خواهد بود در صورتیکه ۱۰ درجه سانتیگراد در دقیقه باشد بین ۳۰ ثانیه تا ۴ دقیقه عملکرد خواهد داشت . لازم بذکر است در حالتی که حرارت بتدریج بالا می رود فرقی بین دتکتور حرارتی ثابت وافزایشی نیست (بعنوان مثال دتکتور افزایشی با دامنه حرارتی ۵۸-۰ درجه سانتیگراد )

موقعیت هایی که نباید کاشف های حرارتی نقطه ای نصب شوند :

در اتاق های شبکه کامپیوتر بعلت بالا بودن دمای اتاق (بدین خاطر که دمای بالا باعث خطای دستگاه و الارم دتکتور می گردد) . همچنین مکان ها یی که تغییرات دمایی زیاد و سریع باشد.

کاشف لیزری :

این کاشف ها از نوع کاشف های تنفسی و دود از طریق یک سری لوله pvc فشرده که در اطراف محل زیر پوشش نصب می شوند توسط یک هواکش قوی به داخل محفظه کاشف مکیده شد ودر جریان اشعه لیزر قرار میگرد بین کاشف های لیزری نیز تفاوت هایی وجود دارد ودر بعضی از آنها اشعه لیزر را در یک نقطه مرکزی در وسط محفظه متمرکز می کنند و هوای مکیده شده به داخل کاشف مستقیما از آن نقطه عبور داده می شود و از نظر اندازه ذرات و تعداد ذرات مورد بررسی قرار می گیرند و پس با اطلاعات ثبت شده از حافظه کاشف چنانچه غلظت ذرات بیش از تعیین شده باشد کاشف فعال می شود و اعلام حریق می کند .

شستی اعلام حریق :

شستی اعلام حریق یا Manual Call Point یکی از تجهیزات لاینفک سیستم‌های اعلام حریق بوده که جهت اعلام آتش‌سوزی توسط اشخاص طراحی گردیده است. این دستگاه که شامل یک سوئیچ و یک مقاومت شبیه‌ساز حالت آتش‌سوزی می‌باشد که به همراه سایر قسمت‌های مکانیکی تعبیه‌شده به ما این امکان را می‌دهد که به محض مشاهده‌ی آتش‌سوزی بصورت دستی آن را فعال ساخته و آلارم سیستم را به صدا در آوریم.

نکات مهم در مورد شستی اعلام حریق :

شستی ها در محل خروجی ،پلکانهای خروجی هر طبقه و درب خروجی نصب می گردند. محل نصب شستی بایستی تمیز و با رنگ زمینه متمایز باشد. نصب شستی ها در ارتفاع حدود ۴/ ۱ متر بایستی رعایت شود .

سیستم صوتی آژیر

هر سیستم اعلام دارای یک مدار صوتی اعلام حریق می باشد که حداقل شدت صدا در محلهای بدون آلودگی صوتی ۶۵دسی بل می باشد و این صدا باید منحصر به فرد بوده یعنی از صدای آژیر سرقت یا ناهار و غیره متمایز باشد.

منبع تغذیه :

برای تغذیه سیستم های اعلام حریق از ولتاژ ۲۴ ولت استفاده می شود که به Control PANEL وصل می شود و معمولاً در زیر Control PANEL‌ باطریهای جاسازی شده که بتواند در صورت قطع شدن جریان اصلی به صورت اتوماتیک از این باطریها استفاده شود.

سیستم‌مرکزی

سامانه متصل به رایانه

سیستم مرکزی، یک سامانه تشخیص حریق است. در این سامانه اعلام‌های سنسورها تجزیه و تحلیل شده و برای اعلام حریق یا در حالت‌های مشکوک و اعلام نیاز به بازبینی انسان تصمیم گیری می‌شود. این سیستم‌ها اغلب به یک صفحه کلید برای ورود فرامین توسط انسان و مانیتور برای مشاهده فرامین مجهز هستند. این سیستم‌ها امروزه به رایانه متصل شده و از طریق نرم‌افزار مخصوص خود، برنامه را دریافت می‌کنند. یکی دیگر از وظایف این سیستم‌ها انتخاب نوع خروجی (آژیر خطر عمومی، آژیر خطر در جاهای خاص، تماس با مرکز آتش نشانی و سایر خروجی‌ها) است.

مرکز کنترل اعلام حریق (Control Panel):

مراکز کنترل اعلام حریق عموماً تمام الکترونیکی و از نوع مدوله هستند. بعضی از انواع آن شامل ، برد اصلی پرسسور،کنترل اصلی تغذیه، شارژ اتوماتیک و پانل های مکمل برای مدارت اعلام حریق بوده و صفحه نمایش (Display) که دارای چراغ هایی برای تعیین نقاط حریق قطعی و احتمالی یا اتصالی مدار، قطع مدار آژیر ،قطعی مدار برق و بطور کلی برای اعلام نقص می باشد و کلیدها و کنترلهایی برای به وضعیت عادی برگرداندن هر مدار بعد از اعلام حریق چراغی که حتی بعد از قطع صدار آژیر تا بحالت نرمال در آمدن دستگاه باید روشن بماند. دستگاه ، سیگنال دریافتی از دتکتورها را که در معرض دود ،حرارت یا شعله قرار گرفته اند تجزیه و تحلیل نموده و با ارسال فرمان به مدارات آژیر و دستگاه تکرار کننده(Repeater) باعث اعلام خطر می گردد.

کنترل پانل (Addressable) جهت سیستمهای ۲ تا ۶ لوپ:

توانایی یک تا ۴ لوپ و قبل از هر لوپ تا ۱۲۷ المان قابلیت آدرس پذیری دارد.

چراغ نشانگر (LED MONITOR ) :

این چراغ وسیله مناسبی برای دست یابی سریع به کانون یا منطقه حریق است همچین با استفاده صحیح از چراغ نشانگر می توان چند منطقه حریق را به یک مدار وصل کرد.

تکرار کننده اعلام حریق (Repeater ) :

این دستگاه علاوه بر چراغهای نشان دهنده عملکرد و اشکالات هر مدار قادر است خطوط ارتباطی خود را نیز حفاظت نموده و اشکالات بوجود آمده را با یک چراغ چشمک زن مشخص نماید. این دستگاه کلیه عملیاتی را که در سیستم اعلام حریق بوقوع می پیوندد و روی دستگاه کنترل اصلی نشان داده می شوند تکرار کرده و محل دقیق آتش سوزی و یا خطوط معیوب را مشخص می نماید و امکان کنترل و بازرسی کل سیستم را فراهم می آورد.

تلفن کننده اتوماتیک:

این دستگاه قابلیت ضبط اعدادی شماره تلفن ، بهمراه پیغام مربوط را دارا بوده و با انواع مراکز کنترل حریق و حفاظتی مورد استفاده قرار گیرد بصورتی که بلافاصله پس از هر اعلام ، بطور اتوماتیک با شماره تلفن های موجود در حافظه ارتباط برقرار کرده و پیغام مربوطه را مخابره می کند.

چراغ چشمک زن :

این چراغ نیز از دیگر اجزاء سیستم اعلام حریق است که می تواند در مراکز مراقبتی و در هر زمان یا مکانی که ضرورت داشته باشد مورد استفاده قرار گیرد و نیز قابلیت دید زیاد آن می تواند جهت نشان دادن محل دقیق آتش سوزی بکار رود.

خروجی‌ها:

خروجی سیستم‌های اعلام حریق، بسته به محل وقوع یا نوع حریق ایجاد شده می‌تواند شامل موارد مختلفی باشد. تماس خودکار با آتش نشانی محلی، روشن نمودن تابلوهای خروج اضطراری، فعال سازی سیستم اطفاء حریق خودکار، به صدا درآوردن آژیرهای خطر، قفل کردن یا از حالت قفل خارج کردن دربهای محل‌های مختلف (مانند درب خروجی‌های اضطراری) همگی از مواردی است که می‌تواند بسته به تصمیم سیستم انجام شود.